Mô hình cốc tay cầm hay còn gọi là mô hình Cup and Handle, đây là một mô hình còn khá lạ lẫm đối với rất nhiều nhà đầu tư, đặc biệt với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán. Và nếu bạn mong muốn trở thành trader giao dịch theo phong cách price action – hành động giá thì đây chính là mô hình giá mà các nhà đầu tư không nên bỏ qua. Trong bài viết của chuyên mục kiến thức đầu tư này, chúng tôi sẽ cung cấp đến các bạn những thông tin chi tiết về mô hình cốc tay cầm là gì? Cách giao dịch với mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán như thế nào hiệu quả. Mời các bạn cùng theo dõi!

Mô hình cốc tay cầm là gì?

Mô hình Cốc tay cầm là một mô hình có dạng biểu đồ. Đây là một loại mô hình quan trọng mà các nhà đầu tư giao dịch chứng khoán dùng để nắm bắt sự bùng nổ và đột phá giá trong thị trường chứng khoán.

Mô hình cốc tay cầm hay tên tiếng anh được gọi là mô hình Cup and Handle Pattern. Mô hình cốc tay cầm này được tìm ra vào năm 1988, bởi nhà đầu tư nước Mỹ – William J.O’Neil, đây là nhà đầu tư huyền thoại. Với ý nghĩa của tên gọi cốc tay cầm đơn giản lý do vì mô hình này có hình dạng giống như chiếc cốc có tay cầm.

Hiện nay trong thị trường tài chính, các mô hình về giá rất đa dạng do đó cách đặt tên theo từng đặc điểm và hình dáng của chính mô hình đó là cách tốt nhất để các trader dễ dàng phân biệt. Theo lý thuyết, mô hình cốc tay cầm này thường xuất hiện sau một xu hướng tăng giá, đó là tín hiệu dự báo giá sẽ tiếp tục xu hướng cũ. Tuy nhiên trong một số trường hợp, mô hình cup and handle cũng được hình thành ở cuối của một xu hướng giảm giá và là dấu hiệu của sự đảo chiều về giá.

Đặc điểm nhận dạng của mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán

Mô hình cốc tay cầm là một mô hình giá không thường xuyên xuất hiện nhưng mỗi khi xuất hiện thì mô hình cup and handle có thể mang lại những khoản lợi nhuận rất lớn cho các nhà đầu tư. Chính vì thế, việc phát hiện ra mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán này càng sớm sẽ càng có lợi cho các nhà đầu tư. Mô hình cốc tay cầm có hình dạng hoàn toàn khác biệt so với các mô hình khác nên việc nhận dạng cũng khá là đơn giản.

Sau đây là một số đặc điểm nổi bật cần lưu ý để nhận dạng mô hình cốc tay cầm:

• Thứ nhất mô hình cốc tay cầm là mô hình có hình dạng như chiếc cốc và có tay cầm. Với một số trường hợp, thì phần tay cầm có thể không được hình thành nên do xu hướng giá tăng lên luôn chứ không có sự điều chỉnh giảm nhẹ. Tuy nhiên thì mô hình đó vẫn được coi là dạng mô hình cốc tay cầm nhưng tỷ lệ thành công rất thấp.
• Thứ hai, mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán thường xuất hiện ở cuối của một xu hướng tăng giá, mặc dù vậy vị trí hình thành của mô hình cup and handle ở đâu cũng không quá quan trọng.
• Thứ ba, đáy cốc của mô hình chiếc cốc tay cầm thường có hình vòm cung giống như chữ U, và hình dạng này sẽ cho nhà đầu tư độ tin cậy cao hơn hình chữ V.
• Cuối cùng, mô hình chiếc cốc tay cầm có độ sâu của tay cầm không được quá 50% độ sâu của thân chiếc cốc.

Trên thực tế, mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán mà các nhà đầu tư gặp trên đồ thị khi thực hiện giao dịch sẽ khá khó nhận ra và không thể hiện ra hẳn là chiếc cốc tay cầm so với mô hình trong lý thuyết. Chính vì vậy, các nhà đầu tư cần cẩn thận trong quan sát và phân tích kỹ thuật để đảm bảo rằng nhận dạng được mô hình cốc tay cầm một cách chính xác nhất.

Thành phần cấu tạo của mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán 

Nhìn vào hình minh họa, chúng ta cũng có thể thấy rõ mô hình Cup and Handle gồm có hai phần cụ thể và dễ nhận biết đó là: phần cốc và phần tay cầm.

• Phần cốc thì có dạng là hình vòng cung hoặc giống hình chữ U. Phần này thường được tạo thành trong khoảng thời gian là 6 tháng. Phần hai miệng cốc có thể bằng nhau hoặc không bằng nhau.
• Thứ thứ hai đây là phần tay cầm, khoảng thời gian để hình thành nên sẽ ngắn hơn và thường là vài tuần.

1. Phần cốc (Cup)

Phần cốc được hình thành sau một xu hướng tăng giá tối thiểu là 30%. Tại giai đoạn này có thể được xem là thời điểm khởi đầu hoàn hảo cho một sự bứt phá vọt lên ngay sau khi tay cầm của mô hình được xác nhận hoàn chỉnh.

Thị trường ban đầu đang ở trong xu hướng tăng giá sau đó bắt đầu giảm dần hình thành phần thân cốc ở phía bên trái. Sau một khoảng thời gian, giá bắt đầu di chuyển đến đáy cốc và lúc này bắt đầu điều chỉnh giá xu hướng đi lên để hoàn thiện nốt phần thân bên phải của chiếc cốc..

Theo William J.O’Neil “cha đẻ” của mô hình cốc tay cầm này cho biết thời gian để phần thân cốc được hoàn chỉnh thì khoảng từ 3 đến 6 tháng. Bên cạnh đó, độ cao từ miệng cốc đến đáy của cốc thường là từ 12 đến 15 %, hoặc cũng có thể lên tới 33% so với mức giá ở miệng cốc.

Với mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán này, khi chúng ta nối 2 đỉnh cốc lại với nhau thì ta sẽ được đường kháng cự. Như đã nói ở trên, thì 2 đỉnh của cốc không nhất thiết phải bằng nhau, thường sẽ là đỉnh trái thấp hơn đỉnh phải, do đó đường kháng cự có thể sẽ hơi chếch lên trên 1 chút.

2. Phần tay cầm (Handle) 

Khi phần “Cup” – phần cốc được hình thành hoàn chỉnh, thì lúc này thị trường sẽ có một đợt giảm giá nhẹ với độ sâu phổ biến là bằng khoảng 1 phần 3 chiều cao của chiếc cốc. Nhà đầu tư cần lưu ý rằng, độ sâu này không được dài quá một nửa độ sâu của cốc.

Với khoảng tích lũy từ 1 đến 4 tuần, thì giá sẽ điều chỉnh đi lên tạo thành hình tay cầm của mô hình hoàn chỉnh. Với trường hợp nếu giá tiếp tục tăng để break out ra khỏi phần tay cầm thì đây là thời điểm mô hình cốc tay cầm được xác nhận hoàn chỉnh.

Cách giao dịch với mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán

Với mô hình cốc tay cầm thì đây được đánh giá là phương pháp giao dịch trong chứng khoán khá đơn giản bởi vì các nhà đầu tư chỉ cần xác định được chính xác thời điểm vào lệnh mua thì đã giải quyết được 80% của vấn đề.

Chi tiết, các trader để vào một lệnh mua, thì có thể thực hiện theo 2 cách dưới đây:

Cách 1: Vào lệnh tại điểm đáy của phần tay cầm, đây được coi là cách giao dịch phổ biến với mô hình cốc tay cầm. Trong trường hợp này thì vị trí lý tưởng để vào lệnh buy là điểm có khoảng cách với đỉnh cốc một đoạn bằng một phần 3 chiều cao mô hình cup and handle.

Cách 2: Các nhà đầu tư có thể vào lệnh ngay khi giá breakout ra khỏi vùng tay cầm của mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán. Tại thời điểm này giá sẽ có xu hướng tăng lên vô cùng mạnh mẽ chính vì vậy các nhà giao dịch có thể cũng không cần đặt chốt lời (take profit). Phương pháp chiếc cốc tay cầm này được cho là khá an toàn và đem lại mức sinh lời ổn cho các nhà đầu tư.

Tiếp theo đó, các nhà đầu tư đặt stop loss tại vị trí phía dưới đáy của tay cầm. Tuy nhiên điều này là theo lý thuyết, nếu cắt lỗ như vậy thì khả năng rủi ro sẽ cao hơn nhiều. Vì vậy, theo kinh nghiệm của các nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm lâu năm, thì các trader nên đặt stoploss tại mức giá đóng cửa của cây nến có volume lớn nhất.

Những hạn chế của mô hình cốc tay cầm

• Hạn chế lớn nhất của mô hình chiếc cốc tay cầm  này chính là khoảng thời gian để hình thành nên rất dài, cần ít nhất là vài tháng đôi khi là cả 1 năm, nhưng cũng có nhiều trường hợp các nhà đầu tư chỉ thấy khoảng 1 tháng là đã có thể thấy biểu đồ có hình dạng na ná giống mô hình chiếc cốc tay cầm rồi. Cũng chính vì điều đó đôi khi sẽ khiến nhiều nhà đầu tư trở nên mơ hồ, dẫn đến nhận định sai, chưa chính xác về thị trường. Và đưa ra những quyết định đầu tư chưa chính xác.
• Hạn chế tiếp theo là những tiêu chuẩn để đánh giá về chiếc cốc tay cầm là phải đẹp, chuẩn thường rất dễ hiểu, nhưng trên thực tế thì để tìm được một mô hình cốc tay cần chuẩn chỉnh như vậy lại là điều rất khó khăn, hiếm khi ta bắt gặp có mô hình chiếc cốc và tay cầm nào hoàn hảo, cân bằng, mà nhiều khi sẽ bị méo chỗ này, thụt chỗ kia…
• Và cũng giống như những mô hình khác, mô hình cốc và tay cầm cũng cần và nên được kết hợp với các mô hình khác, với các công cụ phân tích kỹ thuật khác nữa để đưa ra những nhận định chính xác hơn.

Tâm lý của các nhà đầu tư khi giao dịch với mô hình Cup and Handle

Mô hình chiếc cốc tay cầm có phần chữ ‘U’ của cốc đây là nơi giá giảm chính và cũng vì điều này thường gây nên tâm trạng nản chị ở các nhà đầu tư. Điều này dễ dàng nhận thấy khi mà khối lượng giao dịch tại phần bên trái của cốc bị suy giảm dần. Cho đến khi giá đã đạt tới một mức nhất định mà các tổ chức cũng như những nhà đầu tư giao dịch lớn nhìn thấy được giá trị thì lúc này họ sẽ bắt đầu tích lũy cổ phiếu, và khi có một sự gia tăng về khối lượng giao dịch là điều này được thể hiện rõ nhất.

Mặc dù vậy khi mà mức giá đã chạm tới phía bên trái của cốc thì lúc đó giá tại thời điểm đó sẽ đóng vai trò là một đường kháng cự và đây là thời điểm các người chơi đầu tư tiến hành chốt lời. Việc các nhà đầu tư giao dịch đồng loạt chốt lời sẽ tạo ra phần tay cầm của cốc trong mô hình cốc tay cầm chuẩn. Và tại thời điểm này các nhà giao dịch lại tiếp tục tiến hành mua thêm một lần nữa và khi đó giá lại một lần nữa quay trở lại đạt đến mức kháng cự.

Thời gian tích lũy giá kéo dài nhiều tháng xem như đã kết thúc và giá tiếp tục tăng khi giá vượt qua đường kháng cự. Sự phá vỡ này đồng thời sẽ thu hút được sự chú ý của những nhà đầu tư theo hướng mạnh mẽ và chính những người này sẽ giúp gia tăng khối lượng giao dịch và sẽ tạo sức mạnh hơn nữa cho sự phá vỡ này.

Mô hình cốc tay cầm ngược trong chứng khoán là gì?

Mô hình cốc tay cầm ngược là một biến thể khác của mô hình cốc tay cầm. Mô hình cốc tay cầm ngược có thể xuất hiện ở xu hướng đi xuống hoặc ở xu hướng đi lên.

• Tại thời điểm ban đầu giá của cổ phiếu sẽ đi lên, tạo thành một đỉnh. Nhiều nhà đầu tư nhận thấy đã kịp chốt lời nên đã bán dần dần đi, lúc này khiến cho giá tạo đà lại di chuyển theo chiều xuống, hình thành nên hình mái vòm chữ N.
• Khi giá đã giảm xuống đến một mức độ nào đó (miệng cốc), lúc này thì lực bán của thị trường đang yếu dần đi. Một số nhà đầu tư có suy nghĩ rằng đây là thời điểm tốt để thu gom cổ phiếu, nên họ tiến hành mua vào khiến giá cổ phiếu tiếp tục tăng lên một chút, và tạo thành phần tay cầm của mô hình cốc tay cầm ngược.
• Với lượng mua ít nhỏ giọt, khi đó sẽ không thể đẩy giá thị trường bật tăng trở lại nên nhiều nhà đầu tư sẽ vướng vào tình trạng chán nản muốn bán. Và khi áp lực bán tăng lên đột biến sẽ đẩy giá trên thị trường vượt qua khỏi khu vực đáy của đỉnh phía bên phải cốc. Lúc này cần  bán gấp bởi tỷ lệ rất cao là giá cổ phiếu sẽ tiếp tục giảm giá trong thời gian dài hạn.

Mô hình cốc tay cầm chuẩn là như thế nào?

Mô hình cốc tay cầm chuẩn và đẹp là một mô hình phải đáp ứng được một số tiêu chí cụ thể để đảm bảo chắc chắn được rằng xu hướng giá sẽ chuẩn bị bước vào giai đoạn đột phá mạnh mẽ. Để tránh gặp phải những mô hình xấu và đến giai đoạn hình thành tay cầm của mô hình thì giá lại đi xuống, không thể bứt phá để tạo ra một xu hướng tăng được.

Với những kinh nghiệm giao dịch với mô hình Cup and Handle của nhiều nhà đầu tư, thì họ cho rằng mô hình nến cốc tay cầm chuẩn cần đáp ứng các tiêu chí cụ thể như sau:

• Với độ sâu của mô hình nến cốc so với xu hướng tăng giá thường là từ 20 đến 35%, đôi khi nhiều trường hợp có thể đến từ 40 – 50%. Nhưng nếu mô hình nến có cốc càng sâu, thì tỷ lệ rủi ro, thất bại càng cao. Ví dụ cốc có xu hướng giảm tới 50% từ đỉnh đến đáy thì đồng nghĩa cổ phiếu này phải tăng gần 100% từ đáy để trở lại đỉnh cao ban đầu của nó và điều này thì rất khó, và tính từ điểm break out thì có lẽ chỉ tăng giá thêm được từ 5 đến 15% là nhiều.

• Với phần cốc có hình chữ U và sẽ uy tín hơn nhiều so với mô hình nến cốc nhìn giống hình chữ V. Điều này cho chúng ta thấy xu hướng giá đã có thời gian điều chỉnh và hiện giờ đang hồi phục, đã loại bỏ được phần nào các nhà đầu tư yếu ớt và chỉ còn lại là các nhà đầu tư mạnh.

• Phần cốc của mô hình cốc cầm tay có phần tay cầm nên dài ít nhất 7 tuần, trường hợp nếu không có tay cầm thì nên cần là 6 tuần trở lên. Phần tay cầm phải được hình thành tối thiểu là 5 ngày.

• Phần tay cầm của mô hình cốc tay cầm chuẩn phải có hình dạng giống mô hình cái nêm, có hướng dốc xuống, và mức giảm giá chỉ nên dao động trong khoảng từ 8 đến 12% là ổn. Nếu trường hợp đang ở trong thị trường gấu thì có thể chấp nhận giá giảm xuống tầm 20%.

• Ngoài ra phần tay cầm có hình dạng là cái nêm, nhưng lại dốc lên trên thì sẽ là một mô hình cốc tay cầm xấu, bởi vì cho thấy thị trường vẫn đang tồn tại nhiều nhà đầu tư yếu, nên sẽ khó có thể tạo bật tăng mạnh trong tương lai.
• Đặc biệt với mô hình nến cốc cầm tay chúng ta quan tâm đến khối lượng giao dịch, bởi vì phần thoát khỏi phần tay cầm sẽ có khối lượng tăng đột biến (break out) – và đây cũng là điểm phù hợp để các nhà đầu tư chọn điểm mua.

Ví dụ một mô hình cốc tay cầm chuẩn trong thị trường chứng khoán Việt Nam

Mô hình cốc tay cầm trong chứng khoán và siêu cổ phiếu?

Ý nghĩa của mô hình cốc tay cầm – Cup and Handle là sẽ báo hiệu sẽ có một đợt tăng giá đột biến. Chính vì vậy những cổ phiếu tồn tại mô hình nến cốc tay cầm này thường được gọi là “siêu cổ phiếu” là cổ phiếu có thể đem lại lợi nhuận vượt trội, cao.

Vậy làm cách nào để nhà đầu tư nhận diện ra siêu cổ phiếu? Câu trả lời là các trader hãy quan sát đồ thị giá của mô hình trong quá khứ. Vì:

Các mô hình giá thì thường có xu hướng lặp lại trong thời gian, và với mô hình chiếc cốc tay cầm cũng không ngoại lệ. Chính vì vậy các nhà đầu tư hãy xem lại lịch sử biểu đồ giá của loại cổ phiếu đó, và nếu nó đã từng tồn tại mô hình nến cốc tay cầm này thì rất có thể nó sẽ xuất hiện thêm lần nữa. Minh chứng cụ thể là William O’Neil – cha đẻ của mô hình cốc tay cầm – Cup and Handle đã nghiên cứu rất nhiều loại siêu cổ phiếu của thị trường chứng khoán Mỹ từ những năm 1880 đến năm 2009, và ông đã chỉ ra rằng mô hình cốc tay cầm chuẩn xuất hiện rất nhiều lần ở những loại cổ phiếu dạng này.

Mô hình cốc tay cầm – Cup and Handle thường xuất hiện nhiều ở những nhóm cổ phiếu như Mid – caps, và có xu hướng thiên về những cổ phiếu tăng trưởng. Chính vì vậy để săn cổ phiếu với mô hình này, các nhà đầu tư hãy thường xuyên quan sát những diễn biến trên thị trường đồng thời xem nó có ảnh hưởng đến xu hướng tiếp theo dài hạn của loại cổ phiếu đó không. Rồi sau đó hãy theo dõi để đợi mô hình cốc tay cầm xuất hiện thì vào lệnh mua kịp thời.